Ο όρος εγκεφαλική παράλυση χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια ομάδα διαταραχών που προκύπτουν από μία βλάβη στον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια της ανάπτυξής του, κι έχουν ως κύριο χαρακτηριστικό τη διαταραχή της κινητικότητας. Αυτές οι διαταραχές είναι συνήθως αποτέλεσμα τραυματισμού του εγκεφάλου κατά την πρώιμη ανάπτυξη στη μήτρα, τη γέννηση ή τα πρώτα δύο χρόνια της ζωής. Η εγκεφαλική παράλυση δεν είναι προοδευτική.
Ποιες είναι οι αιτίες της εγκεφαλικής παράλυσης;
Αίτια κατά την εγκυμοσύνη: βλάβες ή διαταραχές της ανάπτυξης του εγκέφαλου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης από αιτίες όπως λοιμώξεις της εγκύου (τοξόπλασμα, ερυθρά, σύφιλη, μεγαλοκυτταροϊός), συγγενείς ανωμαλίες που οδηγούν σε ατελή ανάπτυξη του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος, επιπλοκές της εγκυμοσύνης, εγκεφαλική αιμορραγία του εμβρύου.
Αίτια κατά τον τοκετό: προωρότητα, μειωμένη οξυγόνωση του εγκεφάλου, τραυματισμός του νεογνού κατά τον τοκετό, λοιμώξεις του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος.
Αίτια μετά τον τοκετό και κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής: Ίκτερος κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, σύνδρομο ανατάραξης του μωρού (εσωτερικός τραυματισμός του εγκεφάλου λόγω βίαιου κουνήματος του κεφαλιού του μωρού γνωστός ως Shaken Baby Syndrome), ασφυξία, εγκεφαλική αιμορραγία, λοιμώξεις (εγκεφαλίτιδα, μηνιγγίτιδα).
Ποιοι είναι οι τύποι της εγκεφαλικής παράλυσης;
Ανάλογα με την ποιότητα του μυϊκού τόνου και τη διαταραχής της κίνησης η εγκεφαλική παράλυση χωρίζεται σε 4 κύριες κατηγορίες:
Σπαστική μορφή εγκεφαλικής παράλυσης: Είναι ο συχνότερος τύπος και παρατηρείται αύξηση του μυϊκού τόνου με τη μορφή σπαστικότητας. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι μύες είναι πολύ σφιχτοί και βρίσκονται σε μία συνεχή σύσπαση γεγονός που οδηγεί σε αδυναμία και δυσκολία στις κινήσεις.
Αθετωσική μορφή εγκεφαλικής παράλυσης: Αθέτωση σημαίνει αδυναμία διατήρησης συγκεκριμένης θέσης (ή στάσης) λόγω διαταραχής του μυϊκού τόνου. Το άτομο δηλαδή δεν μπορεί να διατηρήσει μία σταθερή θέση όταν κάθεται ή είναι όρθιο. Υπάρχουν ακούσιες και απότομες κινήσεις μεγάλου εύρους που δεν μπορεί να τις ελέγξει το παιδί. Η διαταραχή αυτή φαίνεται κυρίως κατά την εκούσια προσπάθεια του παιδιού να κινηθεί (π.χ. κατά την προσπάθεια να πιάσει ένα αντικείμενο) ενώ εκλείπει κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Αταξική μορφή εγκεφαλικής παράλυσης: Στην αταξία υπάρχει δυσκολία στο να γίνουν κινήσεις με ακρίβεια. Υπάρχει τρόμος (τρέμουλο) κατά την προσπάθεια της κίνησης. Τα παιδιά με αταξία έχουν προβλήματα στην ισορροπία.
Υποτονική μορφή εγκεφαλικής παράλυσης: Εδώ υπάρχει γενικευμένη υποτονία (ελάττωση του μυϊκού τόνου) και χαλαρές αρθρώσεις. Είναι σπάνια μορφή.
Μικτές μορφές εγκεφαλικής παράλυσης: Μπορεί να συνυπάρχει συνδυασμός των παραπάνω όπως για παράδειγμα να υπάρχει αταξική μορφή σε συνδυασμό με την εμφάνιση σπαστικότητας.
Επίσης , η εγκεφαλική παράλυση ταξινομείται σύμφωνα με την προσβολή των μελών του σώματος.
Τετραπληγία: Ολόκληρο το σώμα είναι προσβεβλημένο. Ανεξάρτητα από τη μορφή ο κορμός κατά κύριο λόγο είναι υποτονικός.
Διπληγία: Ολόκληρο το σώμα είναι προσβεβλημένο αλλά τα άνω άκρα είναι σε αρκετά καλύτερη κατάσταση από τα κάτω άκρα τα οποία συνήθως παρουσιάζουν σπαστικότητα (σπαστική διπληγία).
Ημιπληγία: Η μία πλευρά του σώματος είναι προσβεβλημένη (π.χ. το δεξί χέρι και το δεξί πόδι).
Τριπληγία: Ουσιαστικά πρόκειται για τετραπληγία όπου το ένα άνω άκρο βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση παρουσιάζοντας μικρή προσβολή.
Τα άτομα με εγκεφαλική παράλυση μπορεί επίσης τα εμφανίσουν να παρακάτω συνοδά προβλήματα:
- Προβλήματα ακοής και όρασης
- Επιληψίες
- Νοητική υστέρηση
- Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και διατροφικές δυσκολίες
- Ορθοπεδικά προβλήματα
- Αισθητικο-αντιληπτικές δυσκολίες
- Δυσκοιλιότητα
- Δυσκολία στο λόγο και μαθησιακές δυσκολίες
- Λοιμώξεις του αναπνευστικού
Πως αντιμετωπίζεται η εγκεφαλική παράλυση; Υπάρχει θεραπεία;
Η εγκεφαλική παράλυση δεν είναι νόσος και δεν μπορεί να θεωρηθεί ιάσιμη. Ωστόσο υπάρχει θεραπευτική προσέγγιση τα άτομα με εγκεφαλική παράλυση να ξεπεράσουν ή να μειώσουν τους περιορισμούς τους ακολουθώντας ένα όσο το δυνατό πιο δραστήριο και ανεξάρτητο τρόπο ζωής.
Η διεπιστημονική ομάδα των ειδικών που πρέπει να συνεργαστεί έτσι ώστε να βγει το θεραπευτικό πλάνου του ατόμου με εγκεφαλική παράλυση είναι: παιδονευρολόγος, παιδορθοπεδικός, φυσίατρος, φυσιοθεραπευτής, εργοθεραπευτής, λογοθεραπευτής, ψυχολόγος, κοινωνικός λειτουργός, ειδικός παιδαγωγός.
Παράγοντες πρόληψης
- Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης:
- Αποφυγή επιβαρυντικών παραγόντων: Το αλκοόλ, τα φάρμακα (συμβουλευτείτε το γιατρό σας πριν από τη λήψη οποιουδήποτε φαρμάκου ειδικά στο πρώτο τρίμηνο), τα ναρκωτικά, οι μολύνσεις της εγκύου, η ακτινοβολία, και η δηλητηρίαση από βαρέα μέταλλα (μόλυβδος, κάδμιο, υδράργυρος κλπ) μπορούν να επηρεάσουν τη διαδικασία ανάπτυξης του εγκεφάλου του εμβρύου και για αυτό θα πρέπει να αποφεύγονται.
- Ισορροπημένη διατροφή
- Αποφυγή μολύνσεων (τοξοπλάσμωση, ερυθρά, ανεμοβλογιά από ιλαρά)
- Ασυμβατότητα Rhesus. Αν υπάρχει ασυμβατότητα του παράγοντα Rhesus μεταξύ της μητέρας και του νεογνού (η μητέρα δεν έχει τον παράγοντα Rhesus ενώ το νεογνό έχει) τότε θα πρέπει να γίνεται εμβολιασμός της μητέρας μέσα στα πρώτα 24ωρα μετά τον τοκετό με έτοιμα αντισώματα, ώστε να γίνει απευαισθητοποίηση κι έτσι να μην υπάρχει κίνδυνος αιμόλυσης και εμφάνισης ίκτερου στα επόμενα παιδιά.
- Μετά τον τοκετό.
- Η αντιμετώπιση της υπερχολερυθριναιμίας (πυρηνικός ίκτερος) με φωτοθεραπεία ή σπανιότερα με αφαιμαξομετάγγιση και χορήγηση φαρμάκων.
- Αποφυγή τραυματισμών
- Αποφυγή δηλητηρίασης με βαρέα μέταλλα
- Πρόληψη σοβαρών ασθενειών(π.χ μηνιγγίτιδα )
Παραπομπές:
https://www.plusmed.gr/content/18-egkefalikh-paralisi-odhgos-goneis