Πολλοί γονείς ενδιαφέρονται να μάθουν με ποιο τρόπο μπορούν να κάνουν τα μικρά παιδάκια τους να αρχίσουν να μιλάνε πιο εύκολα ή να σχηματίζουν μικρές φράσεις. Κάποια παιδάκια δεν αναπτύσουν την ομιλία τους όπως θα ήταν αναμενόμενο με βάση την ηλικία τους επειδή δεν έχουν ισχυρό κίνητρο για να το κάνουν αυτό και όχι επειδή δεν μπορούν. Παρακάτω αναλύονται κάποια έξυπνα «κόλπα» που χρησιμοποιούμε οι Λογοθεραπευτές μέσα στα πλαίσια της ονομαζόμενης «Επικοινωνιακής πρόκλησης». Είναι απλά και έξυπνα κόλπα, τα οποία μπορούν να εφαρμόσουν άνετα όλοι οι γονείς στην καθημερινότητά τους με το παιδί και να τα εμπλουτίσουν και με δικές τους ιδέες.
I. Καθίστε μπροστά στο παιδάκι σας και αρχίστε να τρώτε κάποια αγαπημένη του λιχουδιά χωρίς, όμως, να του προσφέρετε καθόλου.
Μόλις αντιληφθείτε ότι το παιδάκι σας θέλει και αυτό να φάει, προσπαθήστε να του διδάξετε έναν πιο λειτουργικό τρόπο επικοινωνίας, χρησιμοποιώντας μια χειρονομία, μια λέξη ή μια φράση. Για παράδειγμα, αν το παιδάκι πάει να αρπάξει την καραμέλα από τα χέρια σας μπορείτε να του δείξετε το νεύμα που κάνετε για την καραμέλα και περιμένετε να δείτε αν θα σας μιμηθεί. Αν δεν σας μιμηθεί και εξακολουθεί να θέλει να αρπάξει την καραμέλα, πάρτε το χεράκι του και δείξτε του πώς κάνουμε το νεύμα για καραμέλα και μετά επιβραβεύστε το δίνοντάς του τη λιχουδιά.
II. Καθίστε μπροστά στο παιδάκι σας και αρχίστε να παίζετε με το αγαπημένο του παιχνίδι χωρίς, όμως, να του το δώσετε να παίξει και αυτό.
Αν παίζετε για παράδειγμα με πλαστελίνη και θέλει και το μικρούλι να παίξει μαζί σας μπορείτε να του δείξετε πως κάνουμε τον ήχο «π» για να πει «παρακαλώ» ή «παίζω» ή πως κάνουμε το νεύμα για να ζητήσουμε κάτι ή για να παίξουμε. Αν το παιδάκι σας μπορεί να πει μια λέξη μπορείτε να στοχεύσετε να πει μια φράση 2 λέξεων, π.χ. «Παρακαλώ παίξω».
III. Δώστε στο παιδάκι μικρή ποσότητα φαγητού κατά τη διάρκεια του γεύματος και περιμένετε μέχρι να σας ζητήσει κι άλλο.
Αν χρειαστεί δείξτε του πώς κάνουμε το νεύμα θέλοντας να πούμε «κι άλλο» ή πώς λέμε τη συλλαβή «κια» για να το μιμηθεί και να πει από μόνο του «κι άλλο».
IV. Περιορίστε την πρόσβαση που έχει το παιδί σε διάφορα πράγματα, π.χ. γλυκά, παιχνίδια, τηλεόραση.
Περιμένετε να ζητήσει με τον επιθυμητό τρόπο (νεύμα ή λέξη) αυτό που θέλει. Μπορείτε εναλλακτικά να τοποθετήσετε αυτά που επιθυμεί το παιδί στο οπτικό του πεδίο αλλά σε σημείο, που δεν μπορεί να τα φτάσει.
V. Παίξτε παιχνίδια εναλλαγής σειράς.
Καθήστε κάτω στο πάτωμα και σπρώξτε τη μπάλα ο ένας στον άλλον ή τσουλήστε ένα αυτοκινητάκι μπρος – πίσω. Όταν κάποια στιγμή θα έχετε εσείς την μπάλα περιμένε να σας κάνει νόημα ότι θέλει τη μπάλα ή να πει «μπα» ή «μπάλα» και μετά δώστε την. Αν δεν ξεκινήσει κάποια τέτοια κίνηση, δείξτε του εσείς πως να κάνει το νόημα ή πώς παράγουμε τον ήχο «μπ» για να πούμε «μπάλα» και αφήστε το να σας μιμηθεί. Επιβραβεύστε το δίνοντάς του την μπάλα.
VI. Κλείστε καλά το βάζο με τα μπισκότα ή το κουτί με τα τουβλάκια.
Όταν το παιδί θα πάρει το βάζο ή το κουτί και δεν θα μπορεί να το ανοίξει και θα σας το δώσει για να το ανοίξετε εσείς, περιμένετε να σας κάνει το νεύμα για «ανοίγω» ή «βοήθεια» ή να πει την αντίστοιχη λέξη.
VII. Παίξτε με παιχνίδια αναπνοής.
Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε σφυρίχτρες ή παιδικούς ανεμόμυλους που είναι δύσκολο για το παιδάκι να το παίξει μόνο του. Όταν το παιδί θα προσπαθήσει και δεν θα μπορεί να το φυσήξει, περιμένετε μέχρι να κάνει το νεύμα για βοήθεια ή να σας πει τη λέξη «βοήθεια» ή «φυσάω».
VIII. Παίξτε με φούσκες και μετά κλείστε σφιχτά το βάζο με τις φούσκες.
Περιμένετε μέχρι το παιδάκι να σας ζητήσει βοήθεια να το ανοίξετε για να κάνει και αυτό φούσκες είτε κάνοντας ένα νεύμα για βοήθεια είτε λέγοντας τη λέξη «βοήθεια» ή «φούσκες». Αν δεν κάνει κάτι από αυτά, δείξτε του το νεύμα ή πώς παράγουμε τη λέξη και περιμένετε να σας μιμηθεί.
Με αυτούς τους έξυπνους τρόπους θα μπορέσετε εύκολα να δείξετε στο παιδάκι σας τη δύναμη της επικοινωνίας. Θα μπορέσουν να μάθουν εύκολα ότι όταν κάνουν το επιθυμητό νεύμα ή λένε την λέξη-στόχο αποκτούν αυτό που θέλουν. Επίσης, εύκολα θα καταλάβουν ότι όταν κλαίνε και χτυπάνε τα χέρια και τα πόδια τους δεν πετυχαίνουν τίποτα. Πρέπει να είστε έτοιμοι να ενισχύσετε θετικά το νεύμα ή τη λεκτική επικοινωνία του παιδιού, για να μπορέσει να συνδυάσει άμεσα στο μυαλό του την λεκτική επικοινωνία με την εκπλήρωση της επιθυμίας του. Για παράδειγμα, πρέπει να έχετε κοντά σας το βάζο με τα μπισκότα και να του δώσετε αμέσως το μπισκότο όταν θα κάνει το αντίστοιχο νεύμα ή θα πει τη λέξη-στόχο. Αντίστοιχα, καλό θα ήταν να αγνοείτε ανεπιθυμήτες συμπεριφορές που μπορεί να εκδηλώσει το παιδί μπροστά στην επιθυμία του για κάτι. Μπορεί για παράδειγμα να αρχίσει να χτυπάει τα χέρια του και τα πόδια του ή να τσιρίζει για να του δώσετε το μπισκότο. Καλό θα ήταν τότε να αγνοήσετε αυτή τη συμπεριφορά ή να του εξηγήσετε οτι με αυτό τον τρόπο δεν μπορείτε να καταλάβετε τι θέλει να σας πει και ότι όταν σας το δείχνει ή παράγει τη λέξη-στόχο, όλα είναι πιο απλά. Όλα αυτά πρέπει να εφαρμοστούν με υπομονή και αγάπη. Μόλις το παιδάκι σας δει ότι αρχίζει με αυτό τον τρόπο να επικοινωνεί ικανοποιητικά με τους γύρω του, θα αποκτήσει αυτοπεποίθηση και πολύ σύντομα θα αναπτύξει ακόμη περισσότερο τη λεκτική του επικοινωνία.
πηγή: “It takes two to talk” Jan Pepper, Elaine Weitzman (2004)